II. Dieta a specyficzne zaburzenia miesiączkowania
część II do artykułu: Dieta a zaburzenia miesiączkowania: https://ekodietetyk.pl/dieta-a-zaburzenia-miesiaczkowania
Przeważająca część bolesnych zaburzeń ginekologicznych jest związana z tzw. zastojem krwi. Przykładem takich są bóle miesiączkowe, zanik miesiączki, guzy w obrębie macicy (mięśniaki, torbiele, włókniaki, twarde masy), krwawienia z obecnością skrzepów. Zastój krwi może być spowodowany niewystarczającą ilością energii Qi, której zadaniem jest min. poruszanie. Usunięcie zastoju krwi jest najłatwiejsze we wczesnych fazach zaburzenia, zanim nie dojdzie do utworzenia patologicznych mas. Zatem we wszystkich przypadkach gdzie występuje zastój trzeba zastosować pokarmy i przyprawy, które poprawią krążenie i przeciwdziałają zastojowi. Są to min.: kurkuma, szczypiorek, czosnek, ocet jabłkowy/ winny, bazylia, nasiona brzoskwini, por, imbir, rozmaryn, pieprz kajeński, gałka muszkatołowa, kalarepa, bakłażan, biały pieprz, fasola adzuki, słodki ryż, zielona mięta, masło. Uwaga:
- Większość z tych pokarmów poza bakłażanem, fasolą adzuki, nasion brzoskwini, miętą, kalarepą – są pokarmami ogrzewającymi, zatem osoby mocno rozgrzane powinny ich unikać;
- Bakłażan – usuwa zastój krwi macicy – ale gdy tego zastoju nie ma, może osłabić macicę. Zatem kobiety w ciąży powinny unikać jadania bakłażanów.
- Masło – sprawdzi się u osób wychudzonych i osłabionych, czy też wegetarian. Na masło natomiast powinny uważać osoby z przeciążoną wątrobą, nadmiarze śluzu i wilgoci.
- Ocet jabłkowy/ winny i ryż słodki nie będą odpowiednimi pokarmami u osób ze słabym trawieniem i tzw. zimnem żołądka (wodniste stolce, biały obrzmiały język, uczucie zimna)
Może się okazać również, że zastój krwi jest spowodowany słabą jakością krwi (anemia), wówczas należy jakość krwi poprawić, o czym była mowa w artykule „Słaba krew” https://ekodietetyk.pl/slaba-krew-i-inne-zaburzenia-zwiazane-z-krwia-wg-t .
Bóle i skurcze miesiączkowe
Powyższe wskazówki dietetyczne dotyczące zastoju będą niwelowały bóle i skurcze menstruacyjne. Warto jednak dodać, że tutaj ogromną rolę będą odgrywały także pierwiastki takie jak: wapń, magnez i kwasy omega 3, nawet zażywane w postaci suplementów.
Bóle miesiączkowe możemy podzielić na 2 typy: zimnego/ niedoborowego oraz gorącego/ nadmiarowego.
-
Bóle typu zimnego/ niedoborowego
Będą ustępowały pod wpływem ciepłych kompresów, kąpieli. Pojawi się też chęć jedzenia i picia tylko ciepłych posiłków. Objawami będzie zwykle mała ilość (chociaż czasami są to tez bardzo obfite menstruacje) fioletowoczerwonej krwi, blada twarz, osłabiony puls, niechęć do zimna. Oprócz poniższych pokarmów, kobieta powinna uważać na wychłodzenie stóp, kąpiele w zimnej wodzie, siadanie na zimnych powierzchniach oraz – wiem, że to dziwnie zabrzmi – ale także mycia głowy tuż przed wyjściem z domu, szczególnie zimą (to wynika z przebiegu meridianów). Pokarmy pomocne w tym wypadku to: owsianka z kurkumą i marchewką, rosoły i wywary na kościach z dodatkiem imbiru i arcydzięgla chińskiego, herbata imbirowa z dodatkiem cukru muscavado, pieczone jabłko z daktylami, rodzynkami i cukrem muscavado, korzeń arcydzięgla chińskiego, koper włoski.
-
Bóle typu gorącego/ nadmiarowego
Tu pojawią się zbyt wczesne miesiączki, jasnoczerwona lub ciemnoczerwona krew, skąpa ilość ciemnego moczu, pragnienie, zaparcia, pragnienie picia zimnych napoi i niechęć wobec gorąca/ upału, gorących potraw. Typ nadmiarowy dodatkowo objawia się: bolesnymi i powiększonymi piersiami, skąpymi miesiączki ze skrzepami. Przy tego typu dolegliwościach kobiety powinny ograniczyć spożycie mięsa, szczególnie czerwonego, nabiału, słodyczy, rozgrzewających przypraw, alkoholu, grillowanych i smażonych potraw. W diecie powinny być takie pokarmy jak: szpinak, seler naciowy, boćwina, sałata – każda, wodorosty, kapusta włoska, jarmuż, pietruszka, marchew, fasola mung, kiełki fasoli mung, tofu, kasza jaglana, kasza bulgur, kasza orkiszowa.
Zanik miesiączki
Te problemy dotyczą najczęściej kobiet/ młodych dziewczyn, które:
– dosyć intensywnie się odchudzają, szczególnie unikają tłuszczu w diecie (hormony zbudowane są z tłuszczu),
– wysuszają się, jadając duże ilości rozgrzewających przypraw (anorektyczki) – tu często nadużywany jest w dużych ilościach cynamon,
– są na dietach wegańskich wychładzających,
– forsownie ćwiczących,
– poddane są dużym stresom, albo
– u kobiet bardzo szczupłych, którym towarzyszy często anemia.
-
Zanik miesiączki typu niedoborowego
spowodowany jest niedostateczną ilością krwi i ogólnych niedoborów w organizmie. Organizm zaczyna oszczędzać, stąd wyłącza funkcje rozmnażania, aby przetrwać. Najczęściej towarzyszą temu objawy: blada, ziemista skóra, często bardzo sucha, nerwowość, gorące dłonie, często też gorące spody stóp w godzinach wieczornych, zawroty głowy, plamki w polu widzenia, ogólnie może również nastąpić pogorszenie wzroku, słabe kończyny oraz częste ich bóle, zakwasy. W diecie takich kobiet znacząco powinno się ograniczyć pokarmy pikantne, gorzkie (w tym picie kawy, herbaty), intensywnie słone. Bardzo dobrze zadziała natomiast ryż słodki, brązowy, owies, produkty mleczne, produkty pszczele, jagody goji, buraki, bataty, jajka, dobrej jakości tłuszcze – w tym kwasy omega 3, masło, fasola adzuki, czarna porzeczka, czerwone winogorna, daktyle czerwone Da Zao (głożyna). Tu pomoże też mieszanka następujących ziół: arcydzięgiel chiński lub arcydzięgiel litwor, serdecznik, bylica pospolita i korzeń lukrecji. Bardzo dobre działanie będzie miała też herbata z pąków róż (co ciekawe pąki działają lepiej niż płatki) oraz herbata z liści malin z dodatkiem imbiru.
-
Zanik miesiączki typu nadmiarowego
Na skutek zastoju energii i krwi może też wystąpić zanik miesiączki u nadmiarowych typów kobiet. Wówczas może dojść do zablokowania przepływu krwi, co objawiać się będzie bólami brzucha i obrzmienia dolnych części brzucha, nieżytu żołądka, gorzkim posmakiem w ustach, przygnębieniem, rozdrażnieniem. W takim wypadku pomoże dieta wegańska jednak z ograniczeniem pokarmów wychładzających i kwaśnych, szczególnie cytrusów, zimnych soków i kwaśnych etc. Dobre będą pokarmy z dużą ilością chlorofilu (zielone pokarmy) oraz betakarotenu (pomarańczowe pokarmy). Warto też dodać wspomniane wcześniej: kurkumę, szczypiorek, bakłażan, rozmaryn, oregano, majeranek oraz imbir. Niezastąpiony okaże się również czosnek w zalewie z octu jabłkowego, grzyby shiitake. Skuteczne zioła to: serdecznik, korzeń rzewienia, pluskwica, rumian szlachetny, wrotycz pospolity, korzeń szałwii czerwonokorzeniowej, kwiat krokosza barwierskiego, nasiona brzoskwini zwyczajnej, pąki róż (działają w każdym przypadku zastoju).
W obu w przypadkach pomogą kąpiele i nasiadówki w bardzo ciepłej wodzie. Ważne jest także, aby zawsze było ciepło w stopy i nogi.
Nieregularny cykl menstruacyjny
Zmiana cyklu menstruacyjnego może mieć kilka przyczyn, min.:
- Zmiany w sposobie odżywiania,
- Znaczące zmiany aktywności fizycznej,
- Znaczące zmiany emocjonalne,
- Zmiana cyklu związana ze zmianami pór roku lub też w przypadku podróży – zmiana stref klimatycznych.
Czasem jednak zmiana cyklu menstruacyjnego następuje bez widocznych dla nas przyczyn. Zwykle w takim przypadku trzeba się przyjrzeć czy sposób odżywiania nie jest zbyt chaotyczny albo zaburzony, co może przyczynić się do Zastoju w Wątrobie oraz niedoboru określonych składników pokarmowych. Jeżeli tu jest przyczyna to, na pewno, cykl menstruacyjny da się wyregulować: jedząc regularnie posiłki, przyjmując jod (kelp lub inne wodorosty), stosując zioła i potrawy takie jak w zaburzeniach menstruacyjnych typu niedoborowego lub nadmiarowego oraz przyjmując witaminy B6, B12 oraz cynk. Zawsze warto uwzględnić herbatę z pąków róży i chlorofil pod każdą postacią. Niewątpliwie na uwagę tutaj zasługuje czarna fasola. W tym celu powinno się ją jadać lub popijać w postaci wywarów/ zup, w niewielkich ilościach przez okres 10 dni. Jako wywar – stosuje się 1 część czarnej fasoli na 6 części wody i gotuje się przez 90 minut, następnie odcedza się płyn i popija w ciągu dnia.
Nadmierne krwawienia menstruacyjne
Zwykle ten syndrom przynależy do zaburzeń Wątroby (Wątroba nie jest w stanie dłużej przechowywać krwi) lub Śledziony-Trzustki (nie jest w stanie utrzymać krwi w naczyniach). Pytanie brzmi kiedy krwawienia są nadmierne? Otóż wg TCM jest to zawsze powyżej 200ml. Można zatem uznać, że większość kobiet w Polsce zmaga się problemem nadmiernego krwawienia. Poniżej tego przyczyny z punktu widzenia Medycyny Chińskiej:
-
Zastój Qi Wątroby
Jest najczęstszą przyczyną. Objawia się bólami, sztywnością ciała, napięciami brzucha, możliwość występowania guzów, torbieli, fioletowy odcień języka, tendencja do zaparć (czasem na zmianę z biegunkami), duża emocjonalność w kierunku wybuchowości. Zatem dieta musi być odpowiednia dla równoważenia Wątroby, więcej o diecie na Wątrobę: https://ekodietetyk.pl/dieta-na-watrobe-i-jej-emocje-wg-medycyny-chinskie . Zarówno przy tym, jak i innych nadmiernych krwawieniach można zastosować: ziele tasznika i liście malin.
-
Niedobór i zimno
Do tego syndromu nalezą takie objawy jak: zimno, osłabienia, dreszcze, bladość, jasny mocz, mogą być wodniste biegunki, ale też zaparcia, język blady, spuchnięty, często odciśnięte żeby. Ten typ nadmiernych krwawień jest związany ze słabą Śledzioną -Trzustką. Tutaj przyda się dieta ogrzewająca, z dużą ilością gotowanych potraw, dodatkiem imbiru, kurkumy, cynamonu, anyżu kopru włoskiego, owsa, produktów zwierzęcych (ponieważ mają bardzo duże właściwości rozgrzewające), zupy mocy, rosoły. Należy natomiast unikać wychładzającego pożywiania- surowych soków, potraw prosto z lodówki, nabiału, a także pokarmów kwaśnych (tworzą zacisk) i gorzkich (przekierowują energię w dół, co powoduje zwiększenie krwawienia. Cennym remedium na tego typu krwawienia jest żelatyna, bylica i fasola adzuki.
-
Zastój krwi
Ten rodzaj nadmiernych krwawień występuję wówczas kiedy w obrębie macicy są guzy, polipy, narośle nowotworowe. W tym przypadku doskonale sprawdzi się spożywanie żelatyny oraz metody opisane w artykule: https://ekodietetyk.pl/slaba-krew-krwawienia-2
-
Gorąco i nadmiar
W tym wypadku oprócz nadmiernego krwawienia, okres może być przedwczesny z dużą ilością jasnoczerwonej krwi. W taki przypadku w diecie należy zwiększyć ilość pokarmów wychładzających, opisanych powyżej w typie nadmiarowym gorącym, natomiast zmniejszyć ilość pokarmów rozgrzewających – tutaj ponownie może sprawdzić się dieta wegetariańska lub wegańska.
PMS – inaczej zespół napięcia przedmiesiączkowego
Ten syndrom obejmuje zmiany nastroju, zmęczenie, napięcie, ból dolne części pleców, skurcze w obrębie brzucha, rozdrażnienie, które mogą pojawić się w okolicach owulacji lub przed menstruacją. Zaburzenia te związane będą z wahaniami poziomu hormonów. Jedną z przyczyn może być zwiększona ilość w diecie kwasów omega 6, stąd dieta bogata w tłuszcze omega 3, ze zwiększoną ilością ryb a zmniejszona ilością mięsa z hodowli przemysłowych powinna poprawić samopoczucie. Inną przyczyną jest Zastój Qi Wątroby, opisywany już wielokrotnie. Warto rozważyć herbatę z pąków róży oraz owoce niepokalanka (Vitex agnus castus), które to skutecznie poradzą sobie z tym problemem.
Do zaburzeń miesiączkowania można też dodać problemy związane z menopauzą. Jednak zostały one już opisane w poprzednich artykułach https://ekodietetyk.pl/zdrowie-kobiety-cz-i-dieta-w-okresie-przekwitania .
Monika Dziemidowicz, dietetyk, dietoterapeuta TCM
Literatura:
Carrie Chauhan „Zioła w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej”
Paul Pitchford „Odżywianie dla Zdrowia”