Dieta na Serce i jego emocje – zalecenia wg medycyny chińskiej

Dieta na Serce i jego emocje – zalecenia wg medycyny chińskiej

Choroby SERCA-UMYSŁU

Myślę, że warto napisać kilka słów o chorobach umysłowych i ich nasileniu podczas pandemii covid-19. U wielu osób po przechorowaniu długo utrzymują się dość nieprzyjemne objawy postcovidowe w postaci min. zaburzeń neurologicznych takich jak: mgła mózgowa, bezsenność pocovidowa, demencja, depresja, zespół przewlekłego zmęczenia, psychozy pocovidowe. Co ciekawe – osoby, które cierpią na choroby psychiczne, doznały znacznego pogorszenia objawów tych schorzeń podczas choroby.
Wiele osób jako postocovidowy skutek uboczny również odczuwa lub odczuwało problemy związane z sercem, osierdziem, układem krążeniowym. Wydawać by się mogło, że umysł i układ krążenia niewiele ma wspólnego. Jednak z punktu widzenia TCM wygląda to trochę inaczej.

Serce – w medycynie chińskie należy do elementu Ognia i połączone jest z Jelitem Cienkim. Jednak, jak w całym systemie Pięciu Przemian, pod pojęciem Serce należy rozumieć dużo szerszy zakres narządów niż tylko ten fizyczny narząd z krążeniem krwi i naczyniami krwionośnymi.  Do narządów i procesów zarządzanych przez Serce, wg TCM należą:
– język  – mowa (zaburzenia będą powodowały: jąkanie, zaburzenia mowy, nieskładne wyrażanie się lub afazję, albo słowotok),
– pot (nadmierne pocenie się, szczególnie w okolicach przebiegu meridianu Serca),
– sen (większość problemów z bezsennością powiązanych jest zaburzeniami tego elementu),
– osierdzie,
– potrójny ogrzewacz inaczej San Jiao (najtrudniej wytłumaczyć „człowiekowi zachodu” to określenie, jest to coś, co fizycznie nie istnieje. Mówimy o górnym, środkowym i dolnym ogrzewaczu, po krótce można powiedzieć, że przekształca on i wytwarza Qi z powietrza, wody i pokarmu.),
– umysł.

Serce siedziba Umysłu/ Ducha
Duch (Shen) w Chińskiej Medycynie – to całość zdolności umysłowych, emocjonalnych, mentalnych i duchowych aspektów człowieka. W tym znaczeniu Shen obejmuje wszystkie zjawiska psychiczne związane nie tylko z Sercem ale ze wszystkimi organami pełnymi (Wątroba, Śledziona /Trzustka, Nerki, Płuca, Serce). Stan Shen/ Ducha warunkuje: świadomość, aktywność umysłową (w tym emocje), myślenie, pamięć oraz sen.
Dzięki odpowiedniej ilości Krwi i energii Yin Serca, Umysł jest spokojny, zrównoważony i przejrzysty, zapewnia dobrą pamięć i zdrowy, przynoszący regenerację sen. Niedobór energii Qi, Krwi lub Yin Serca – powoduje wszelkie zaburzenia umysłowe, osłabienie pamięci, otępienie umysłowe, mówienie do samego siebie, nadmierną gadatliwość czy też nawet utratę świadomości.

Ogólne objawy zaburzeń Serca-Umysłu/ Umysłu-Serca:

Na poziomie fizycznym choroby układu krążenia stanowią ogromny problem w społeczeństwie polskim. Jeżeli w obecnym czasie dodalibyśmy problemy umysłowe związane z pandemią, udział chorób Serca-Umysłu w ujęciu TCM, z pewnością stanowiłby największy problem. Co więcej wzmacnianie Serca-Umysłu jest kluczowym elementem leczenia także innych chorób degeneracyjnych, chociażby takich jak nowotwory.

Najczęściej spotykane syndromy Serca-Umysłu:

Niedobór yin i krwi Serca

Natura Shen/ Serca jest Yang zatem dla dobrego równoważenia potrzebna jest energia Yin oraz odpowiednia ilość krwi. Niedobory Yin i krwi będą mocno zaburzały pracę Serca (pisząc Serce mam na myśli oczywiście również stan Ducha i Umysłu), mówimy wówczas, że „Shen jest niespokojne” lub „Shen ucieka z Serca”. Często, w rozmowach na konsultacjach u pacjentów z zaburzeniami tego elementu można usłyszeć, że „nie są w swoim ciele” i jakby „obserwowali z boku to co dziej się z ich ciałem”. Oczywiście nie jest to stan korzystny dla zdrowia. Z innych objawów pojawić się może także: bezsenność, koszmary senne, problemy z pamięcią, irracjonalne zachowania, niepoczytalność, kłopoty z krążeniem. Natomiast na poziomie fizycznym jest znaczna różnica między niedoborem Yin a krwi Serca. Stąd też postępowanie dietetyczne, pomimo tych samych oznak emocjonalnych, będzie inne.  Niedobory Yin Serca – czerwony język, czerwone policzki, gorące wnętrza dłoni, stóp, mostka, szybki puls i impulsywność. Niedobory krwi Serca – blada skóra, blade paznokcie, znużenie, ospałość, słaby puls, niechęć do działania.
Często niedobory Yin Serca powodowane są przez niedobory Yin Wątroby (objawiającej się w postaci: impulsywności, szybkości w działaniu, złości, a na poziomie diety jedzenie pikantnych, rozgrzewających potraw, picie alkoholu, nadmiaru kawy, tytoniu, innych używek). Wówczas energia potrzebna do regeneracji Yin Wątroby, a tym samym i Serca będzie pobierana z rezerw energetycznych w Nerkach (z innych artykułów pewnie pamiętacie Nerki- element Wody). Zatem można powiedzieć, że w przypadku każdej choroby, gdzie towarzyszy niedobór Yin, Nerki  zostaną nadszarpnięte energetycznie. Dlatego też, komponując dietę przy niedoborach Yin Serca, musimy wziąć pod uwagę pokarmy regenerujące Yin Wątroby i Nerek (patrz inne artykuły z serii Dieta i emocje). Dodatkowo w diecie powinny się znaleźć: dobrej jakości pszenica, najlepiej ekologiczna, orkisz, warzywa strączkowe, ziemniaki, bataty, nabiał dobrej jakości, w tym mleko z miodem i masłem, słody zbożowe, szyszki chmielu.

Co ciekawe w świecie zachodu, gdzie króluje wypalający stres i pośpiech, rozgrzewające jedzenie, używki, alkohol – niedobory Yin ogólnie są bardzo powszechne. Stąd też powiedzenia typu: ”jesteś cool” – jesteś chłodny ale w rozumieniu – rozluźniony, opanowany, spokojny (można by powiedzieć: „jesteś Yin ????).

Zalecenia na niedobór krwi Serca będą podobne jak w innych syndromach (o krwi pisałam już we wcześniejszych artykułach), ponieważ niedobory krwi Serca wynikają ze słabej Śledziony i/lub Nerek. Dodatkowo do diety należy włączyć pokarmy takie jak – zarodki pszenne, kiełki pszenne, dobrej jakości pszenica i orkisz, czerwone daktyle, miód, żółtka jaj, dobrej jakości produkty mleczne, w szczególności mleko, a także figi, owoc kolcowoju, szyszki chmielu, melisa, rumianek.

Niedobór Qi i Yang Serca

Zarówno niedobory Qi  (brak energii) jak i Yang (brak ciepła) będą manifestowały się na poziomie fizycznym  jako palpitacje, nieregularny i słaby puls, ospałość, spowolnienie i tak jakby „oszczędzanie energii” w zwykłych czynnościach. Poza tym smutek, brak radości życia, depresja, odczucie niepokoju, kłopoty ze snem, problem z zasypianiem pomimo mocnego zmęczenia. Z punktu widzenie medycyny zachodniej będą to także schorzenia takie jak: zesztywnienie i zgrubienie naczyń wieńcowych, zaburzenia układu nerwowego, niewydolność krążenia, czy też zawał serca. W przypadku niedoboru Yang – oczywiście dodatkowo będzie towarzyszyło zimno – zimne kończyny, zimny pot.

Pokarmy korzystne w przypadku niedoboru Qi Serca: żeńszeń, zwłaszcza koreański, miód, głóg, zupy mocy, jajka, zwłaszcza żółtka, owies, słodki ryż, cielęcina, przepiórka, wołowina. W przypadku niedoboru Yang Serca dodatkowo przyprawy ogrzewające: anyż, goździki, cynamon, gałka muszkatołowa, por, cebula, jagnięcina.
Yang Serca jest związany z niedoborem Yang Nerek. Natomiast Qi Serca jest pochodną problemów Śledziony i Płuc, dlatego osłabienie tych narządów spowoduje osłabienie Qi Serca. Może dojść też do tego problemu poprzez Zastój Qi Wątroby a także tzw. słabość ogólną.

Zastój Krwi Serca

Stan ten często powstaje, kiedy jest mało życiodajnej energii Qi lub Yang Serca, aby prawidłowo mogła krążyć krew. Przyczyną może być też obecność patologicznego śluzu. Typowe objawy to przeszywające bóle, fioletowa twarz, usta i/ lub język (jeżeli jest obecność śluzu -język obłożony grubym nalotem), płytki oddech, palpitacje. Może też wystąpić cdługotrwająca czkawka, uczucie duszenia podczas picia wody, niespokojny sen, niepokój, rozdrażnienie. Wzorce Zastoju Krwi Serca dotyczą w medycynie zachodniej takich schorzeń jak: choroba wieńcowa serca, zapalenie mięśnia sercowego, dusznica bolesna.
Jako pokarmy wspomagające w tym syndromie  sprawdzą się: pąki róży, arcydzięgiel chiński kwiat krokosza barwierskiego, nasiona brzoskwini, witamina E, kiełki i zarodki pszenne, szafran, kwasy tłuszczowe omega 3, bakłażany, grzyby chińskie, małe ilości czerwonego wina/ koniaku.
Jeżeli przyczyną Zastoju Krwi Serca jest obecność śluzu, wówczas na poziomie emocjonalnym będzie objawiać się to dezorientacją, splątaniem umysłowym, w mowie czymś takim jak bulgotaniem/ niewyraźnym mówieniem. Jeżeli będzie to gorący śluz (żółty nalot, szybki puls, nagłe, silne, gwałtowne ruchy) – może dojść do zapalenia pnia mózgu, udaru mózgu, padaczki. Zimny śluz zawsze jest bardziej ciężki i zagęszczony i objawia się w zachowaniu: biernością, chłodem emocjonalnym, mówieniem do siebie, stępieniem odczuć, obsesją na swoim punkcie.

Oczywiście jeżeli chodzi o aspekt dietetyczny pozbywanie się śluzu wiąże się z dietą eliminacyjną takich produktów jak: nabiał, lody, jaja, soki, cukier, orzeszki ziemne, wieprzowina, białe pieczywo, biała pszenna mąka. Powinno się również unikać spożywania złożonych wieloskładnikowych posiłków, popijania zimnymi napojami zaraz po jedzeniu. W przypadku gorącego  śluzu dodatkowo niekorzystnie zadziałają wszelkie pokarmy smażone, połączenie białka i tłuszczu (smażone kotlety, kiełbasy na gorąco, ale też orzechy), połączenie cukru i tłuszczu (drożdżówki, ciastka), połączenie alkoholu i cukru (drinki, nalewki), czerwone mięso ogólnie.