Zegar biologiczny człowieka
Zegar biologiczny człowieka nie jest wbudowanym w nasz organizm licznikiem, stoperem bądź po prostu zegarkiem. Pod tym pojęciem skrywają się liczne procesy chemiczne i biologiczne zachodzące w organizmie. Jest to niebywale skomplikowany mechanizm, który reguluje działanie organizmu zarówno w perspektywie dobowej, jak i całego życia. Wyjaśniamy dokładniej czym jest zegar biologiczny i jak możemy na niego wpływać.
Czym jest zegar biologiczny człowieka?
Zegar biologiczny człowieka reguluje działanie ludzkiego organizmu. Każdego dnia wpływa na to, o której godzinie się budzimy i o której zasypiamy. Jednak w trakcie całego życia zegar biologiczny decyduje też o znacznie istotniejszych kwestiach niż sam sen, choć mechanizm ten nie został jeszcze całkowicie zbadany.
Mianem zegara biologicznego określa się ogromną liczbę procesów chemicznych i biologicznych zachodzących w całym organizmie, poczynając od mózgu, przez żołądek a kończąc na narządach rozrodczych. Zegar biologiczny wykształcił się na drodze ewolucji a jego podstawowym zadaniem było ułatwienie życia.
Najważniejszymi czynnikami regulującymi funkcjonowanie wewnętrznego zegara jest światło i ciemność, które cyklicznie następują po sobie. Wbrew temu co mogłoby się wydawać, zegar biologiczny nie odpowiada jednak za poczucie czasu. To jest bowiem bardzo subiektywne w zależności od sytuacji. Ale za to mechanizm zegara biologicznego podpowiada nam odpowiednie pory posiłków, wyznacza czas na odpoczynek a oprócz tego, w zależności od pojawiającego się świtu i zapadającego zmroku, reguluje mechanizm zasypiania, samego snu i czuwania.
Dlaczego warto słuchać swojego zegara biologicznego?
Naukowcy co rusz przeprowadzają kolejne badania nad funkcjonowaniem zegara biologicznego człowieka. Wynika z nich jednoznacznie, że życie w zgodzie z nim jest bardziej efektywne, przyjemniejsze i mniej męczące. Oprócz tego, w nauce powstała także dziedzina zwana chronobiologią. Zajmuje się ona tylko i wyłącznie problematyką rytmów biologicznych – a więc działaniem zegara biologicznego.
Współczesność i idąca za tym zmiana stylu życia ludzi spowodowała, że coraz mniej wsłuchujemy się w swój organizm, a co za tym idzie, nie żyjemy w zgodzie z naszym zegarem biologicznym. Jednak należy pamiętać, że organizm mocno na tym cierpi a konsekwencje mogą być widoczne nawet po latach takiego stylu życia. Szczególnie mocno zaburza pracę wewnętrznego zegara biologicznego praca na zmiany, również w nocy. W dalszej perspektywie prowadzi to do zaburzeń snu, przedwczesnego pojawiania się oznak starzenia oraz zwiększa ryzyko wystąpienia chorób serca i przewodu pokarmowego.
Jak żyć w zgodzie z wewnętrznym zegarem biologicznym?
Czynnikiem najsilniej regulującym działanie zegara biologicznego jest światło. Kiedy dociera ono do naszych receptorów wzmożoną pracę rozpoczynają nadnercza i przygotowują organizm do wyzwań dnia. Natomiast, kiedy ilość światła się zmniejsza i zapada zmrok, nadnercza przestają wydzielać hormony a z kolei uaktywnia się szyszynka. O poranku i w ciągu dnia nadnercza produkują kortyzon i adrenalinę. Są to tak zwane hormony stresu, przyczyniające się do rozbudzenia całego organizmu, między innymi wpływają one na wzrost ciśnienia krwi oraz podwyższenie się temperatury ciała. Po zmroku do pracy rusza szyszynka. Jej głównym zadaniem jest produkcja tak zwanego hormonu snu, czyli melatoniny. Jego wydzielanie powoduje senność a całe ciało przygotowuje się do nocnego odpoczynku.
Dlatego też nie zaleca się spożywania żadnych posiłków po 21 ponieważ z powodu zwolnionej pracy jelit, pokarm może zalegać w żołądku i jelitach aż do rana. Życie w zgodzie z zegarem biologicznym to nie tylko łatwiejsze zasypianie i budzenie się o poranku. Wsłuchiwanie się w swój własny rytm powoduje również wydajniejszą pracę w ciągu dnia, wpływa na poprawę kondycji fizycznej i pomaga utrzymać zdrową masę ciała. Wad postępowania w zgodzie ze swoim ciałem absolutnie nie ma – tym bardziej warto rozważyć zmianę nawyków i wprowadzenie zasad zgodnych z naszym własnym zegarem biologicznym.
Monika Dziemidowicz, dietetyk kliniczny, dietoterapeuta TCM
Miło powitać Ciebie na mojej stronie.
Cieszę się, że masz podobne zainteresowania do mnie.
Jeżeli podobał Ci się mój artykuł i chciałbyś ich czytać więcej, postaw mi wirtualną kawę,
Bardzo dziękuję
