Dieta w chorobie nowotworowej
Nowotwory to przewlekłe choroby cywilizacyjne. W ich zwalczaniu najważniejsza jest motywacja układu odpornościowego do podjęcia akcji ratowania organizmu. Integralną częścią terapii antyrakowej jest dieta. Powinna być ona lekkostrawna i wzbogacona składnikami o dużej zawartości białka. Dietoterapia musi uwzględniać także zwiększone zapotrzebowanie chorego na energię. Podstawową jej rolą jest wspomaganie organizmu pacjenta na każdym etapie choroby, a także w okresie rekonwalescencji.
Dużym problemem towarzyszącym chorobom nowotworowym jest niedożywienie, rozróżniane ze względu na ilość lub jakość składników odżywczych w diecie.
Niedożywienie dotyczy blisko połowy chorych na raka. W zaawansowanym stadium choroby liczba ta zwiększa się do 80%. Nie można bagatelizować niedożywienia, ponieważ może prowadzić do wyniszczenia organizmu. To z kolei powoduje utratę sił i zdolności odpowiedzi organizmu na podjęte leczenie. Niedożywienie obniża także skuteczność leko-, radio- i chemioterapii oraz spowalnia proces gojenia się ran.
Rozróżnia się kilka rodzajów niedożywienia.
- Jednym z najłatwiej rozpoznawalnych jest marasmus, charakteryzujący się stopniowym ubytkiem masy ciała. Powstaje ono w wyniku niedoborów białkowo-energetycznych w diecie.
- Innym przykładem niedożywienia jest typ kwashiorkor, ze spadkiem stężenia białek i albumin w surowicy. Niebezpieczeństwo tego rodzaju niedożywienia wiąże się z trudnością jego rozpoznania. Dzieje się tak, ze względu na zatrzymanie wody w organizmie, co skutkuje widocznym zwiększeniem masy ciała. Następstwami kwashiorkor są zaburzenia wodno-elektrolitowe i kwasowo-zasadowe, upośledzenie odporności komórkowej, obrzęki oraz zmniejszenie wydalania moczu.
- Kolejnym typem jest niedożywienie mieszane, łączące dwa poprzednie rodzaje.
W zależności od stopnia nasilenia oraz od przeważającego typu niedożywienia rokowania są różne. Leczenie żywieniowe musi być połączone z intensywną rehabilitacją, ponieważ trzeba zwiększyć masę mięśni i ilość białek we krwi.
Częstym powikłaniem raka, w którym dochodzi do wieloczynnikowych zaburzeń metabolicznych jest kacheksja nowotworowa. Musi być ona natychmiast leczona, ponieważ znacząca utrata wagi często uniemożliwia dalsze leczenie nowotworów. Jej skutkiem jest wyniszczenie organizmu, które źle wpływa na układ immunologiczny, co z kolei wzmaga osłabienie oraz pogarsza rokowania przeżycia.
Leczenie żywieniowe chorych onkologicznych
Leczenie żywieniowe ma za zadanie zmniejszyć ryzyko niedożywienia pacjenta oraz skutki z niego wynikające. Najważniejsze jest wprowadzenie właściwie zbilansowanej diety, z naciskiem na zwiększenie potrzeb suplementacji białka i energii. Celem jest wsparcie organizmu w przezwyciężaniu choroby nowotworowej i poprawa jego rokowań. Dietę należy dostosować do okresu choroby i aktualnych potrzeb pacjenta.
Ze względu na drogę podania, rozróżnia się leczenie: doustne, dojelitowe i pozajelitowe.
Zabiegi operacyjne są dużym obciążeniem dla pacjenta ze względu na podwyższoną przemianę materii i zużywanie białka. 10-14 dni przed operacją nowotworu powinno się wdrożyć wsparcie żywieniowe. Zalecane są odżywki immunomodelujące. We właściwie odżywionym organizmie zmniejsza się ryzyko i ilość powikłań pooperacyjnych, a także ujemny bilans azotowy. Dodatkowo utrzymana jest masa mięśniowa i odporność.
Chemio- i radioterapia powodują często dolegliwości ze stronny układu trawiennego oraz jadłowstręt, co może przyczyniać się do niedożywienia. Tym bardziej trzeba zwracać uwagę na właściwe postępowanie żywieniowe.
Podczas chemioterapii należy pić od 8 do 10 szklanek wody na dobę. Zapobiegnie to odwodnieniu i pomoże usunąć z organizmu metabolity leków. Poza tym wskazane są produkty lekkostrawne i przyjmowanie wielu, niewielkich porcji jedzenia. Nie zaleca się spożywania z surowych warzyw i owoców. Dla osób przed, w trakcie i po chemio- i radioterapii rekomendowane jest korzystanie z środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego (ONS), w postaci doustnej. W ten sposób organizm otrzymuje odpowiednią ilość kalorii i białka.
Reasumując, prawidłowo zbilansowana dieta w chorobie nowotworowej jest integralną częścią leczenia. Łagodzi ona skutki uboczne i przebieg choroby, wzmacnia organizm i nie dopuszcza do wyniszczenia organizmu przez niedożywienie. Osłabiony układ odpornościowy nie jest w stanie poradzić sobie z żadną formą leczenia, więc trzeba jej zaprzestać. To z kolei przekłada się na spadek rokowań przeżycia chorego.
Leczenie żywieniowe chorych onkologicznych musi być dostosowane do etapu choroby. Sposób żywienia pacjentów powinien być zawsze dobierany indywidualnie. Uniwersalną zasadą jest dostarczenie do organizmu pacjenta potrzebnych składników odżywczych i unikanie żywności zawierającej substancje kancerogenne.
Monika Dziemidowicz, dietetyk kliniczny, dietoterapeuta TCM
Źródła:
http://www.diagnostykalaboratoryjna.eu/journal/DL_1-2009._str_91-95.pdf
http://www.fundacjaonkologicznanadzieja.org/baza-wiedzy/dietetyka-w-onkologii/dieta-w-chorobie-nowotworowej,p736350684
https://www.zwrotnikraka.pl/zalecenia-zywieniowe-w-trakcie-choroby-nowotworowej/
http://stanodżywienia.eu/site/malnutrition.html
https://www.zwrotnikraka.pl/kacheksja-nowotworowa-objawy-wyniszczenia/
https://www.alivia.org.pl/wiedza-o-raku/zywienie-medyczne-w-onkologii/
https://www.zwrotnikraka.pl/leczenie-zywieniowe-pacjenta-onkologicznego/
czytaj podobne: