Dieta na zaparcia cz. I

Dieta na Zaparcia

Cz. I
Nie jednej osobie, szczególnie kobiecie, spędza sen z powiek prawidłowe wypróżnianie. Wydawać by się mogło, że jest to zwykła, codzienna czynność fizjologiczna, jednak, jak się okazuje nie u wszystkich. Prawidłowe wypróżnianie powinno odbywać się codziennie (najlepiej w godzinach porannych – maksimum aktywności jelita grubego jest między 5.00-7.00), nie powinno stanowić utrudnień, bólu ani też fizycznego wysiłku (kiedyś miałam na konsultacji pacjentkę, która mówiła, że proces wypróżniania jest dla niej tak wyczerpujący, że musi się położyć i odpocząć, co powoduje, że często z tego powodu spóźnia się do pracy!). Stolce również powinny być kompletne, czyli bez wrażenia, że za chwilę ponownie trzeba pójść do toalety, uformowane i odpowiednio nawilżone. Wówczas mówimy o prawidłowym wypróżnianiu.
Z punktu widzenia medycyny chińskiej, nie można wszystkie osoby z zaparciami, czy też utrudnionym wypróżnianiem wrzucić do jednego worka. Ponieważ mogą być zaparcia typu nadmiarowego (częściej dotyczą mężczyzn) oraz typu niedoborowego (ten drugi typ częściej dotyczy kobiet). Zaparcia typu nadmiarowego mogą być na skutek:

1. zastoju Qi Wątroby (najczęściej na tle emocjonalnym, w tej grupie też będą „zaparcia podróżnych)

2. gorąca (w Żołądku i Jelitach),

3. zimna (wniknięcie nadmiarowego zimna na skutek zjedzenia/ wypicia lodowatego pokarmu lub też wychłodzenia ciała).

Natomiast zaparcia niedoborowe, mogą wynikać z:

4. niedoboru Qi (Śledziony i Płuc/ Jelita Grubego),
5. niedoboru Yang (Śledziony i Nerek)
6. niedoboru krwi (anemia),
7. niedoboru Yin,
8. niedoboru płynów.

Wobec powyższego, nie trudno się domyśleć, że praktycznie w każdym z powyższych przypadków postępowanie dietetyczne oraz zioła będą inne. Oczywiście da się zastosować środki przeczyszczające, tylko w zasadzie nie o to tu chodzi. Zresztą środki przeczyszczające to zwykle leki o gorzkim smaku, zimne termicznie. Niestety nie sprawdzą się u osób niedoborowych, kobiet w menstruacji (pogłębią obfite krwawienia), w stanie wyczerpania i osłabienia oraz każdego rodzaju wychłodzenia łącznie z przeziębieniem.

Cz. I. Dieta na zaparcia typu nadmiarowego

Zaparcia tego typu są często spotykane i najczęściej wywołane przez tzw. Zastój Qi Wątroby (1)– przepływ energii jest zakłócony (przypomnę tylko, że jedna z funkcji Wątroby jest zarządzanie przepływem Qi) co z kolei przyczynia się do zmniejszenia perystaltyki jelit – czyli ruchów robaczkowych. Oczywiście zastoje w Pęcherzyku Żółciowym też wywołają ten sam efekt – np. często jest to widoczne w dietach niskotłuszczowych lub beztłuszczowych – gdzie, można powiedzieć P. Żółciowy nie pracuje (dodatkowo tworzący się Zastój z czasem może wywołać kamienie żółciowe), nie daje to też sygnału do ruchów jelit. Oczywiście tutaj będzie też kwestia nawilżania jelit przez tłuszcze oraz wspomagania w ten sposób pasażu.
Niestety Zastój w Wątrobie również jesteśmy w stanie sobie wypracować zbyt restrykcyjną dietą odchudzającą czy nawet leczniczą (często spotykany przypadek u mnie w gabinecie), chociażby nawet zbyt długie stosowanie diety FODMAP - czyli np. z początkowych biegunek i tzw. przelewania w jelitach dochodzimy na ostrych zaparć. Pamiętajmy też, że tego zastoje wpływają także na nasze emocje – czyli takiego pacjenta jest trudno przekonać do zmiany diety, ponieważ kilka lat temu mu to pomogło, wyszedł z problemu, który miał i nie chce, żeby mu te objawy powróciły. Stosował się bardzo sztywno do zasad – sztywne zasady wywołują „sztywne myślenie”. Ostatnio byłam na szkoleniu z „Przyczyn i Leczenia Niepłodności Kobiet wg TCM”, oczywiście też była mowa o Zastojach w Wątrobie. Prowadząca kurs pani prof. Yifan Yang powiedziała, że osobom z Zastojem Wątroby nie daje rozpisanych zaleceń dietetycznych – ponieważ to wywołuje u nich jeszcze większy zastój i utrudnia pacjentowi osiągnięcie równowagi.

Ale wracając do zaparć tego typu – jakie mogą być tego objawy:

pojawiają się lub nasilają się pod wpływem stresu, presji czasu, silnych emocji, lub
występują jeżeli brakuje ruchu,
wypróżnianie ze stolcem w małych kawałkach,
zaparcie może występować na przemian z biegunką,
stolec nie musi być suchy.

Nie będę oryginalna jeżeli napiszę, że trzeba postarać się o unikanie stresu (wiem, wiem – nie zawsze jest to możliwe), starać się uprawiać aktywność fizyczną (też nie jest to odkrycie wielkie), no i odpowiednia dieta i zioła. O diecie na zastoje w Wątrobie pisałam już w artykule Dieta na Wątrobę: https://ekodietetyk.pl/dieta-na-watrobe-i-jej-emocje-wg-medycyny-chinskie , zatem nie będę się powtarzać. Dorzuciłabym tu trochę dodatkowych produktów, min.: owoc pomarańczy gorzkiej, niedojrzały owoc pomarańczy gorzkiej, skórki cytrusów, ocet jabłkowy lub w płatków róży (o ile nie ma objawów gorąca), śliwka, suszona śliwka, seler, brązowe wodorosty, czarny sezam, krewetki królewskie, majeranek, kalarepa, por, rzodkiew, bazylia, liść laurowy, kmin rzymski, kminek.

Kolejnym problemem są zaparcia na tle nadmiarowego gorąca (2). Tak zwane „gorąco” należy rozumieć tak, jakby płyny z jelita grubego były resorbowane zbyt szybko (ogólnie w gorącu wszystkie procesy fizjologiczne zachodzą szybciej), a to natomiast prowadzi do wysuszenia śluzówek, wysuszenia i zagęszczenia stolca. Poza tym nadmiarowe „gorąco” powoduje też przekrwienie niektórych obszarów ciała, takich jak twarzy, ust, języka.
Objawy jakie towarzyszom tego typu zaparciom, manifestują się:

zbitym, suchym, twardym i trudnym do wydalenia stolcem,
towarzyszącym bólem brzucha albo odczuciem rozpierania w brzuchu,
suchością w ustach,
nasilonym pragnieniem,
często ciemnym, skąpym i zagęszczonym moczem,
zaczerwienioną twarzą,
dodatkowo - uciskanie brzucha może nasilić ból lub dyskomfort.

Przyczyna tego typu zaparć jest dość prosta do wyeliminowania – warto przemodelować dietę, gdyż tego typu zaparcia powstają na skutek typowo zachodniej diety, a więc braku warzyw w diecie, kasz, roślin strączkowych, a nadmiaru białka zwierzęcego (szczególnie mięsa grillowanego, smażonych kiełbas, kotletów, serów żółtych, jajek smażonych). W diecie tej często jest nadmiar cukrów prostych, napoi słodzonych, energetyków oraz pikantnej żywności. Ogólnie można powiedzieć, że w tym wypadku pomogą posty kaszowo-warzywne lub dobrze skomponowana dieta wegetariańska lub wegańska. Do tego dobrze się tu sprawdzi: korzeń berberysu, korzeń rzewienia, korzeń mniszka lekarskiego. Zioła warto połączyć z ziołami powlekającymi (patrz tabela poniżej), które dodatkowo będą chroniły śluzówkę jelit. Warto też do diety włączyć inne pokarmy, które są wymienione w tabeli.

Tabela: Produkty na zaparcia

Pokarmy nawilżające jelita	Produkty wywołujące wypróżnienia	Zioła powlekające jelita	Zioła rozkurcz-owe	Pokarmy wzmacniające florę bakteryjną jelit
szpinak, banany, gruszka, sezam: nasiona i olej, miód, gruszki, brzoskwinie, jabłka, morele, orzechy włoskie, orzeszki piniowe, migdały, kiełki lucerny, soja i jej produkty, marchew, kalafior, burak, Kompot z gruszek i migdałów Woda z miodem i cytryną	kapusta, papaja, groch, nasiona czarnego sezamu, orzech kokosowy, bataty, szparagi, figi, otręby owsiane, otręby pszenne, otręby ryżowe,	korzeń prawoślazu, siemię lniane, rdest ptasi, korzeń lukrecji	melisa, rumianek, mięta, kminek, anyż, szałwia	kapusta kiszona, jogurty, kefiry, pokarmy chlorofilowe: jęczmień, chlorella, spirulina, lucerna

Ostatnim typem zaparć typu nadmiarowego, są zaparcia na tle zimna (3), które objawiają się:

ostrym bólem brzucha
uczuciem rozpierania w brzuchu lub pod łukiem żebrowym,
bóle typu kłującego w poniżej pępka,
zimne stopy i dłonie,
wersja do zimna,
zablokowane trawienie pokarmów,
biały, tłusty nalot na języku.

Poradzenie sobie z typem zaparć jest dosyć proste – w tym wypadku należy ogrzewać okolice brzucha – kąpiele, moksa, pić napary na bazie ziół rozgrzewających takie jak koper włoski, anyż gwiaździsty, kardamon, goździki, imbir, pieprz, cynamon. Oczywiście dieta na tego typu zaparcia powinna polegać na jedzeniu tylko ciepłych i gotowanych pokarmów (zupy), jednak w sytuacji bardzo ostrego bólu brzucha, warto zrezygnować ze spożywania pokarmów, ponieważ zablokowany przewód pokarmowy i nie jest w stanie czegokolwiek strawić, a tym samym wydalić. Warto też podkreślić, że bardzo rozgrzewające przyprawy powinny być sosowane z umiarem. Raczej tego typu produktów nie powinny stosować w diecie osoby z „uderzeniami gorąca” czyli z tak zwanym pustym gorącem (szczególnie zauważany jest to objaw u kobiet w okresie klimakterium lub wyczerpanych). Niestety w tym wypadku stosowanie rozgrzewających w/w przypraw mocno nasili objawy – nocnego pocenia, uderzeń gorąca, wysuszenia skóry, błon śluzowych a dodatkowo nie pomoże w zaparciach. A jeżeli chodzi o stan emocjonalny to pogłębi to niepokój, wahania nastroju, rozdrażnienie a nawet bezsenność, szczególnie jeżeli te przyprawy w nadmiarze będą stosowane w drugiej połowie dnia.

Cdn.. Cz. II. Zaparcia typu niedoborowego: https://ekodietetyk.pl/dieta-na-zaparcia-cz-ii

Literatura:
Dr Agnieszka Krzemińska „Różnicowanie i leczenie zaparć w medycynie chińskiej”
Paul Pichford „Odżywianie dla zdrowia”

Dieta na zaparcia cz. I

Skontakuj się z nami

Poradnia dietetyczna Warszawa Wola ekoDiETETYK